برنامه پیشنهادی سازمان دامپزشكی كشوردرمورد مصرف واكسنهای ضروری طیوردر ایران

1. واكسیناسیون بر علیه بیماری نیوكاسل ( برای گله های پولت تخمگذار تجارتی) 
برنامه اول
یك روزه اسپری با واكسن B1
هشت روزه اسپری یا قطره چشمی B1
هجده روزه اسپری یا قطره چشمی لاسوتا
35-30 روزه قطره چشمی لاسوتا+ یك دز واكسن نیوكاسل كشته
15-13 هفتگی تزریق واكسن نیوكاسل كشته + یك قطره چشمی لاسوتا و یا سه روز پس از تزریق ، اسپری لاسوتا
برنامه دوم
ده روزه سویه B1 به صورت قطره چشمی + تزریق واكسن كاشته
هجده روزه سویه لاسوتا به صورت قطره چشمی یا اسپری
15-13 هفتگی تزریق یك دز واكسن كشته + قطره چشمی لاسوتا و یا سه روز پس
تزریق ، اسپری با لاسوتا
برنامه سوم
هفت روزه سویه B1 به صورت قطره چشمی یا اسپری
17-15 روزه سویه لاسوتا به صورت قطره چشمی یا اسپری
27-25 روزه سویه لاسوتا به صورت قطره چشمی
40-35 روزه تزریق یك دز واكسن كشته در عضله سینه
15-13 هفتگی تزریق یك دز واكسن كشته+ قطره چشمی سویه لاسوتا و یا سه روز پس از تزریق ، اسپری
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری انسفالومیلیت (AE) 
برای گله های مادر گوشتی و تخمگذار 16-14 هفتگی به صورت آشامیدنی( اجباری)
برای گله های پولت تخمگذار 14-12 هفتگی به صورت آشامیدنی
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری (E.D.S) 
برای گله های مادر گوشتی و تخمگذار 20- هفتگی یك دز در عضله سینه
برای گله های پولت تخمگذار 15-13 هفتگی تزریق یك دز در عضله سینه
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری گامبورو 
برای گله های مادر گوشتی و تخمگذار 20- هفتگی تزریق یك دز در عضله سینه (اجباری)
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری لارنگوتراكئیت 
برای گله های مادر وتخمگذار تجارتی 10-8 هفتگی به صورت قطره چشمی
توضیح :
1- مصرف واكسن فقط در مناطقی مجاز می باشدكه قبلا" بیماری به تأیید رسیده باشد.
2- در مناطقی كه خطر ابتلا بیشتر می باشد می توان واكسن را در سنین 50-40 روزه و حتی پایینتر به مصرف رسانیده . در این صورت لازم است 40-30 روز بعد واكسیناسیون تكرار شود.

1. واكسیناسیون بر علیه بیماری آبله 
برای گله های مادر و تخمگذار 10-8 هفتگی به صورت تلقیح در مثلث بال
توضیح :
مصرف واكسن در مناطقی كه خطر ابتلا بیشتر می باشد در سنین 50-40 روزه حتی پایینتر نیز امكان پذیر می باشد كه در این صورت لازم است واكسیناسیون 40-30 روز بعد تكرار گردد.
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری كوریزا 
برای گله های مادر ، پولت وتخمگذاری تجارتی : 8-6 هفتگی تزریق یك دز در عضله سینه از واكسن كشته و تكرار در 12-10 هفتگی و یا بیشتر( قبل از تخمگذاری )
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری برونشیت عفونی 
برای گله های نیمچه گوشتی
برنامه اول
یك روزه سویه H120 به صورت اسپری
21 روزه سویه H120 به صورت قطره چشمی یا آشامیدنی(ترجیحا" قطره چشمی)
برنامه دوم
هفته اول سویه H120به صورت قطره چشمی یا آشامیدنی(ترجیحا" قطره چشمی)
سه هفته بعد از نوبت اول به صورت آشامیدنی
برای گله های پولت تخمگذار
برنامه اول
یك روزه سویه H120 به صورت اسپری
برای مناطق متراكم
21 روزه سویه H120 به صورت اسپری ،قطره چشمی، آشامیدنی
60-50 روزه سویه H52 به صورت آشامیدنی
120-100 روزه تزریق یك دز واكسن كشته در عضله سینه M41
برنامه دوم
هفته اول سویه H120 به صورت اسپری، قطره چشمی، آشامیدنی
تكرار سه هفته پس از نوبت اول به صورت اسپری، قطره چشمی، آشامیدنی
60-50 روزه سویه H52 به صورت آشامیدنی
120-100 روزه تزریق یك دز واكسن كشته در عضله سینه M41
برای گله های مادر گوشتی وتخمگذار
برنامه اول
یك روزه سویه H120 به صورت اسپری
21 روزه سویه H120 به صورت اسپری، قطره چشمی، آشامیدنی
60-50 روزه سویه H52 به صورت آشامیدنی
20- هفتگی تزریق یك دز واكسن كشته سویه N41

1. واكسیناسیون بر علیه بیماری مارك 
تزریق 2/0 سی سی واكسن زنده در داخل هچری (اجباری)

1. ضوابط نگهداری و مصرف واكسن مارك سویه HVT(لیوفیلیزه ) 
1- از هر batch واكسن یك شیشه به عنوان نمونه برداشته و در یخچال نگهداری می نماییم تا در صورت هر گونه اشكال نسبت به آزمایش واكسن اقدام شود.
2- شرایط نگهداری واكسن و حلال مربوطه دقیقا" با توجه به توصیه سازنده واكسن باید در نظر گرفته شود.( وجود دماسنج كه نشان دهنده حداقل و حداكثر دما می باشد در محل دپوی واكسنها اجباری است .
3- وجود اتاق واكسن جهت آماده سازی واكسن در كلیه كارخانجات جوجه كشی كه نسبت به تزریق واكسن مارك در جوجه ها اقدام می نمایند اجباری است .
4- وجود یخچال جهت ذخیره سازی واكسن و حلال در خلال واكسیناسیون و اتوكلاو جهت استریل نمودن سرنگها در كارخانجات جوجه كشی اامی است . ضمنا" وجود دستكش، ماسك ، عینك محافظ و انبرك خارج نمودن واكسن از تانك ازت و بن ماری در كارخانجاتی كه اقدام به تزریق واكسن مارك غیر لیوفیلیزه(frozen) می نمایند ضروری است
5- وجود یك نفر مسئول آماده سازی واكسن در اتاق واكسن در زمان واكسیناسیون اامی است .
6- با توجه به اینكه حلال خارج از یخچال نگهداری می گردد (c"25-16) اامی است كه یك روز قبل حلال و واكسن مارك را به یخچال واقع در كارخانه جوجه كشی ، منتقل نمود تا حلال نیز به درجه حرارتی برابر با واكسن مارك برسد.
7- ضروری است انتقال واكسن حل شده از داخل سرنگ به حلال به آرامی صورت پذیرد تا صدمه ای به ویروس زنده واكسن وارد نگردد.
8- برای حل كردن واكسن در حلال استفاده از سرنگ
9- بعد از انتقال واكسن حل شده از شیشه واكسن به داخل حلال باید حداقل یك بار دیگر داخل شیشه واكسن توسط حلال شستشو داده شود و در این مرحله از كار اطمینان حاصل گردد كه محتویات شیشه واكسن به طور كامل توسط سرنگ كشیده شده و به داخل حلال منتقل گردیده است .
10- مشخصات واكسن مصرف شده در جدول با عناوین زیر ثبت گردد.(تاریخ مصرف واكسن- نام شركت سازنده واكسن – نوع واكسن- شمارهbatch- تاریخ انقضا- شماره پارتی جوجه- نام خریداران)
11- اامی است قبل از اتمام واكسن در حال مصرف نسبت به آماده ساختن شیشه بعدی واكسن (حلال + واكسن ) اقدام نگردد. ( به دلیل به حداقل رساندن زمان مصرف واكسن آماده شده )
12- سرنگهای خودكار(2 سی سی ) می بایست روز قبل و در پایان هر روز كاری تمیز و استریل گردد.
13- سر سوزن مصرفی (شماره 21 كوتاه 2/1 اینچ ) در زمان واكسیناسیون به ازای هر 1000 قطعه جوجه واكسینه شده می بایست تعویض گردد.
14- شیشه حلال محتوی واكسن درزمان واكسیناسیون می بایست بر روی پایه ای آویزان گردد. از قرار دادن شیشه محتوی واكسن در جیب و یا آویزان كردن آن بر روی گردن به لحاظ گرم شدن آن جدا" خودداری نمائید.
15- واكسن آماده شده می باسیت ظرف مدت نیم ساعت تا یك ساعت مصرف گردد.
16- در طول عمل واكسیناسیون صحت عمل سرنگهای خودكار لازم است در چندین مرحله كنترل گردد تا دقیقا" مقدار2/0 سی سی به ازای هر قطعه تزریق شود.
17- جعبه های حمل جوجه یكروزه باید نو بوده و پس از آماده شدن و قبل از مصرف می بایست با استفاده از گاز فرمالدئید ضد عفونی گردد( به جهت جلوگیری از آلوده شدن جوجه های یكروزه) توصیه می گردد در هر كارخانه جوجه كشی یك اتاق با ظرفیت مناسب جهت ذخیره جعبه های حمل جوجه وجود داشته باشد.
- ماشینهای حمل جوجه می بایست قبل از بارگیری به طور كامل شستشو و ضد عفونی گردند.
19- ماشینهای حمل ویژه جوجه یكروزه باید دارای سیستم (Air conditioner) باشند.
20- در مواردی كه فارم پرورش دهنده جوجه یكروزه تخمگذار نزدیك كارخانه جوجه كشی قراردارد.( با فاصله زمانی 2-1 ساعت) توصیه می گردد كه جوجه های تولید شده پس از واكسیناسیون در طول شب در كارخانه جوجه كشی نگهداری شوند و صبح روز بعد به مرغداری ارسال گردند(به جهت اینكه ویروس واكسن فرصت كافی جهت تكثیر را داشته باشد.)
21- جعبه های مخصوص حمل جوجه یك روزه پس از تخلیه جوجه ها در مرغداری می بایست حتما" سوزانیده شود.
22- نكته مهم : واكسیناتورهایی كه به امر تزریق واكسن مارك مشغولند ، باید ورزیده و دارای حوصله و دقت و علاقمندی به كار و احساس مسئولیت فردی باشند.
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری پاستورلوز طیور 
5-4 هفتگی تزریق یك دز واكسن در عضله سینه
تكرار 3-2 هفته بعد
1. شرایط واكسیناسیون گله های مرغ مادر در سن 45-40 هفتگی 
1- واكسیناسیون گله مرغ مادر می بایستی از ساعت 5 بعد ازظهر (زمان قطع و یا حداقل تولید تخم مرغ نطفه دار در روز) و یا در شب صورت پذیرد.
2- در سیستم هوادهی به سالن هیچگونه تغییری حاصل نگردد.
3- نور سالن باید به اندازه ای باشدكه كارگران و گروه واكسیناتور بتوانند بدون كمترین استرس وارد آمده به گله نسبت به انجام امور مربوطه اقدام نمایند و همچنین گله مرغ مادر دچار اضطراب نگردد.
4- كارگرانی كه اقدام به گرفتن مرغ یا خروس می نمایند باید مراقب باشند كه هیچگونه ضربه ای به آنها وارد نشود تا منجر به عارضه egg peritonit نگردد.
5- پس از گرفتن مرغان مادر به هیچ عنوان آنها را به طور آویزان از پا(سر و ته) نباید نگه داشت زیرا در رفتگی وتر آشیل و مشكلات Leg problem حتما" اتفاق خواهد افتاد.
6- با استفاده از كف دست چپ كه در زیر عضله سینه قرار خواهد گرفت و گرفتن دو پا به طور محكم توسط دست راست می توان نسبت به حمل مرغان اقدام نمود.
7- با توجه به بند 6 در زمان تزریق واكسن می توان با دست چپ دو بال را محكم گرفته و با كمی چرخش قسمت سینه مرغ توسط واكسیناتور رویت خواهد شد.
8- 5/0 سی سی از محلول روغنی واكسن گامبور كه حاوی یك دز از آنتی ژن مورد نظر می باشد به صورت زیر جلدی و یا در عضله سینه و یا ران ( محل تزریق بسته به توصیه كارخانه سازنده واكسن می باشد) تزریق می گردد.
9- كلیه لوازم تزریق می بایستی استریل گردد. هر سر سوزن در مورد 50 قطعه مرغ به كار خواهد رفت و سپس باید تعویض گردد.
10- پس از تزریق ، مرغ مادر را به آرامی روی بستر قرار دهید.
1. واكسیناسیون بر علیه بیماری نیوكاسل (برای گله های گوشتی) 
برنامه اول
9-7 روزه قطره چشمی یا اسپری با قطرات درشت با سویه B1
-15 روزه قطره چشمی یا اسپری با قطرات درشت با سویه لاسوتا
30-28روزه به صورت اسپری
برنامه دوم : برای مناطق بسیار آلوده
1 روزگی اسپری با قطرات درشت سویه B1
9-7 روزگی قطره چشمی یا اسپری با قطرات درشت با سویه لاسوتا
19-17 روزگی قطره چشمی یا اسپری با قطرات درشت با سویه لاسوتا
توضیح : در صورت وجود عوارض تنفسی می توان واكسن نوبت سوم را به صورت آشامیدنی مصرف نمود.
برنامه سوم:
10-9 روزگی واكسن نیوكاسل سویه B1 به صورت قطره چشمی همراه با تزریق 3/0 میلی لیتر واكسن كشته نیوكاسل در عضله سینه
-17 روزگی واكسن نیوكاسل لاسوتا به صورت قطره چشمی

1. برنامه واكسیناسیون پیشنهادی سازمان دامپزشكی كشوربا واكسنهای موجود (سویه Intermediate) در مناطق high risk با آلودگی بالا و مناطق low risk با آلودگی پایین. 
تقسیم بندی مناطق :
1- وفور عوامل مساعد كننده برای بروز و شیوع بیماریها در منطقه (hihg risk)
2- محیط و عوامل غیر محیطی نا مساعد و یا ضعیف برای بروز بیماریها در منطقه (low risk)

منطقه high risk منطقه low risk
1- تراكم جمعیت طیور پرورشی بسیار بالا كم یا غیر متراكم
2- تعداد مرغداریها در منطقه فراوان پراكنده یا اندك
3- وجود گله های پرورشی چند سنی در منطقه فراوان وجود ندارد
4- وجود گله های تخمگذار (مادر و تجارتی ) فراوان وجود ندارد یا بسیار اندك
همجوار گله های نیمچه گوشتی
5- سطح مدیریت مرغان غالبا" ضعیف در حد انتظار وخوب
6-تعداد كانون بیماری در ماه وشدت آلودگی چشمگیر كم وغیر قابل ملاحظه
7- نقل و انتقالات در منطقه فراوان غیر قابل ملاحظه
8- موقعیت جغرافیایی منطقه مساعد ومحسوس غیر مساعد و یا نا محسوس
جهت شیوع و انتشار بیماریها

جدول برنامه واكسیناسیون علیه بیماری گامبورو و با استفاده از واكسن BUR-706
در مناطق low risk
ردیف روش واكسیناسیون سن واكسیناسیون
1 قطره چشمی یك روزه
2 قطره چشمی یازده روزه
3 قطره چشمی بیست ویك روزه
4 قطره چشمی یا آشامیدنی سی ویك روزه
ردیف 1 تا 3 برای نیمچه گوشتی و ردیف 1 تا 4 برای پولت (تخمگذار) در نظر گرفته شده است.

جدول برنامه واكسیناسیون بر علیه بیماری گامبور و با واكسن Bur-2,d78
در مناطق High risk
ردیف روش واكسیناسیون سن واكسیناسیون
1 قطره چشمی 14-12 روزه
2 قطره چشمی 21-19 روزه
3 قطره چشمی 28-26 روزه
4 آشامیدنی 35-33 روزه
برنامه 3-1 برای نیمچه های گوشتی و برنامه 401 برای پولت (تخمگذار) در نظر گرفته شده است .

جدول برنامه واكسیناسیون بر علیه یبماری گامبورو با واكسن d-75 و یا BUR-2 در مناطق
LOW Risk
ردیف روش واكسیناسیون سن واكسیناسیون
1 قطره چشمی 24-12 روزه
2 قطره چشمی 24-22 روزه
3 قطره چشمی + آشامیدنی 34-32 روزه
برنامه 2-1 برای نیمچه های گوشتی و برنامه 3-1 برای پوات ( تخمگذار) در نظر گرفته شده است .

برنامه پیشنهادی واكسیناسیون گامبورو در گله های مادر در كلیه مناطق
ردیف روش واكسیناسیون سن واكسیناسیون
1 قطره چشمی 12 روزه
2 قطره چشمی 22 روزه
3 قطره چشمی یا آشامیدنی 32 روزه
4 تزریق واكسن گامبور زیر جلد 19- هفته
5 تزریق واكسن كشته گامبورو زیر جلد 45-40 هفته

جدول برنامه واكسیناسیون بر علیه بیماری گامبورو با استفاده از واكسن BUR-706 و واكسن كشته گامبورو در مناطق high risk
ردیف روش واكسیناسیون سن واكسیناسیون
1 قطره چشمی یك روزه
2 قطره چشمی + تزریق یازده روزه
0.2 ml واكسن كشته
3 قطره چشمی بیست ویك روزه
4 قطره چشمی یا آشامیدنی سی ویك روزه
برنامه 2-1 برای نیمچه های گوشتی و 4-1 برای گله های پولت در نظر گرفته شده است.
جدول برنامه واكسیناسیون بر علیه بیماری گامبورو با واكسن d-78 و یا BUR و واكسن كشته
در مناطق High risk
ردیف روش واكسیناسیون سن واكسیناسیون
1 قطره چشمی 14-12 روزگی
2 تزریق ml2/0 واكسن كشته 14-12 روزگی
3 قطره چشمی 24-22 روزگی
4 قطره چشمی یا آشامیدنی 34-32 روزگی
برنامه 2-1 برای نیمچه های گوشتی برنامه 3-1 برای پولت (تخمگذار) در نظر گرفته شده است